UWAGI O RZĄDOWYM PROJEKCIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH

Otrzymaliśmy ciekawą opinię naszego Klienta o przyjętym przez rząd w dniu 03.12.2003 projekcie ustawy o wyrobach budowlanych. Opinię tę zamieszczamy poniżej. Jeżeli chcecie się Państwo podzielić swoimi uwagami, prosimy o mail:dziennik@atlas.com.pl

Uwaga 1.
Art. 7 Projektu przewiduje, że oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym – a więc dopuszczenie do obrotu na terenie Polski - będzie następowało na podstawie deklaracji zgodności1) . Jest to więc likwidacja krajowego systemu certyfikacji2). Mimo rozlicznych wad, które są udziałem krajowego systemu certyfikacji wyrobów budowlanych, to jednak system ten ma niezaprzeczalne zalety. Umożliwia realną kontrolę wyrobów najważniejszych z punktu widzenia bezpieczeństwa, życia, zdrowia użytkowników obiektów budowlanych. Daje szansę, że najważniejsze elementy obiektów budowlanych wykonywane są z wyrobów o właściwej jakości. Pozwala na ochronę i dyscyplinowanie rynku. Najlepszym umożliwia uzyskanie certyfikatu dobrowolnego.
System deklaracji zgodności3) nie daje żadnych praktycznych szans ochrony rynku przed wyrobami niskiej jakości, wyrobami niespełniającymi wymagań i nieuczciwą konkurencją. Kontrola rynku wyrobów budowlanych polegająca na badaniu wiarygodności, poprawności i zgodności dokumentów wystawianych przez samych zainteresowanych jest zajęciem syzyfowym i bezowocnym. „Dochodzenie do prawdy” przy deklaracjach zgodności jest niezwykle żmudne, pracochłonne, czasochłonne i kosztowne. Pozytywny wpływ kontroli na jakość rynku wyrobów budowlanych będzie tylko wtedy gdy skala kontroli będzie adekwatna do skali rynku czyli bardzo duża. Przy systemie deklaracji zgodności armia urzędników będzie zajęta badaniem, sprawdzaniem, ocenianiem itd. dużej liczby papierów mało wiarygodnych a często stworzonych właśnie po to aby zająć urzędników. Następnie urzędnicy będą zajęci wyjaśnianiem, ustaleniem, orzekaniem, egzekwowaniem itp. swoich postanowień. Tymczasem na rynku budowlanego będzie się toczyć życie zdominowane przez sprytnych, żądnych zysku, efemerycznych i znikających przedsiębiorców.
O tym, że system deklaracji zgodności jest praktycznie „niekontrolowalny” dowodzą m.in. coroczne Informacje o wynikach kontroli prawidłowości i legalności wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych przygotowane przez Biuro Kontroli Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej. W sprawozdaniach tych4) o zakwestionowanych wyrobach (zła jakość) mowa jest tylko dla grupy wyrobów certyfikowanych natomiast dla innych wyrobów wymienia się jedynie uchybienia formalne (np. brak informacji). Rzeczpospolita informując o Projekcie podaje, że w 2002 r inspektorzy przeprowadzili 9100 kontroli i wymienia przypadki uchybień wyłącznie wyrobów związane z certyfikatami.
Projekt określa zasady postępowania dotyczące unijnego system znakowania CE wyrobów budowlanych. Należy jednak pamiętać, że znakowanie CE będzie jeszcze przez wiele lat obejmowało tylko niewielki fragment rynku wyrobów budowlanych5).
Firmy europejskie w dużym stopniu wykorzystują instytucje zewnętrzne dla uzyskania niezależnych i obiektywnych ocen (np. audity), porad (np. doradztwo), certyfikatów (np. ISO 9001), badań (np. w laboratoriach akredytowanych) itp. Polskie firmy nie mają takich doświadczeń co łatwo zauważyć np. porównując liczbę certyfikatów ISO w Europie i Polsce. Zapisy w Projekcie oddalają polskie standardy w tej kwestii od stosowanych w Europie i nie powodują przystosowania się polskich firm do wymagań rynku unijnego.

Uwaga 2
Ustawa Prawo budowlane w odniesieniu do wyrobów budowlanych konsekwentnie używa zwrotu „do obrotu i stosowania”. Projekt mówi wyłącznie o „obrocie”.
Kto, kiedy i na jakiej zasadzie będzie się zajmował kontrolą stosowania wyrobów budowlanych?
Praktycznie każdy wyrób nadaje się do stosowania. Połamana cegła może być stosowana jako gruz ceglany. Jak będzie prowadzona kontrola czy znajdujący się w składzie budowlanym i przeznaczony do sprzedaży wyrób będzie stosowany jako cegła czy jako gruz ceglany?
Znaczna część wyrobów budowlanych produkowana jest na zamówienie. Jak w tych przypadkach będą wyglądały procedury kontrolne? A może ta część „obrotu” nie będzie z założenia objęta kontrolą?
Ze względu na bezpieczeństwo, zdrowie i interes użytkowników obiektów budowlanych kontrola stosowania wyrobów budowlanych jest ważniejsza niż kontrola obrotów wyrobami budowlanymi. To dlatego wyroby budowlane oceniane są przez pryzmat wymagań podstawowych odniesionych do obiektów budowlanych6)

Można wskazać także inne błędy i uchybienia jakie zawiera Projekt ale podsumowując należy stwierdzić, że:
1. Projekt stwarza bardzo poważne zagrożenia dla interesu społecznego i gospodarczego.
2. Projekt nie daje podstaw do działania na rzecz bezpieczeństwa, życia i zdrowia użytkowników obiektów
budowlanych.
3. Projekt nie daje szans do ochrony polskiego rynku wyrobów budowlanych przed nieuczciwą konkurencją.
4. Projekt stanowi regres w stosunku do dotychczas obowiązujących rozwiązań w Polsce.
5. Projekt w zakresie rynku krajowego wprowadza zasady przeciwne do tendencji unijnych.

mgr inż. Jerzy Kowalewski e-mail: J_Kowal@itb.pl
Warszawa, 2003-12-12


1) Deklarację zgodności wystawia sam producent.
2) Certyfikaty wydaje niezależna (od producenta i konsumenta) instytucja. Dotychczasowy, polski system certyfikacji przewidywał
obowiązkową certyfikację ze względu na ochronę przeciwpożarową (wyroby wymienione w Rozporządzeniu Dz.U.98.55.362) oraz
ze względu na zagrożenie życia, zdrowia itp. (wyroby wymienione w Rozporządzeniu Dz.U.00.5.53). Można było również ubiegać
się o certyfikaty dobrowolne.
3) Deklaracje zgodności obowiązują w Polsce dla wyrobów budowlanych nie objętych certyfikacją.
4) Np. pisma PU-035-13/00 i BK/PU-035-1/02.
5) Znakowanie CE wymaga norm zharmonizowanych i aprobat europejskich, których aktualnie nie ma. Mówi się o tym m.in. w
oficjalnym Uzasadnieniu dołączonym do Projektu.
6) Wymagania podstawowe są zawsze sformułowane bezpośrednio dla wyrobów; wyjątek stanowią wyroby budowlane.